როცა ადგილი აქვს ქიმიურ რეაქციას, ყოველთვის ხდება ენერგიის გარემოსთვის გადაცემა ან გარემოდან მიღება.

მაგალითად, როცა ფეიერვერკის მაშხალა იწვის ის გასცემს ენერგიას სინათლის, სითბოს ან ბგერის სახით.

ეგზოთერმული რეაქციები  

ეგზოთერმულ რეაქციებში ენერგია გამოიყოფა სითბოს სახით.

ეს ჩვეულებრივ გამოვლინდება ტემპერატურის აწევით. .

ეგზოთერმული რეაქციები ძალიან გავრცელებულია. მაგალითად:. :

• საწვავის წვა
• სუნთქვა
• ნეიტრალიზაციის რეაქციები, როგორებიცაა მჟავის მეტალთან ან ტუტესთან ურთიერთქმედება
• წყლის დამატება უწყლო სპილენძის სულფატზე

უწყლო სპილენძის სულფატი +   წყალი       ჰიდრატირებული სპილენძის სულფატი   [+ სითბო]
          (თეთრი)                                                                  (ცისფერი)

ფერის ეს ცვლილება გამოიყენება წყლის აღმომჩენ რეაქციად. .

ენდოთერმული რეაქციები

ენდოთერმულ რეაქციებში ენერგია შთაინთქმება გარემოდან, ხშირ შემთხვევაში სითბოს სახით.

ეს ჩვეულებრივ გამოვლინდება ტემპერატურის დაცემით.

ენდოთერმული რეაქციები ნაკლებადაა გავრცელებული.

ქვემოთ მოცემულია ზოგიერთი ენდოთერმული რეაქციის მაგალითი:

• თერმული დაშლა, მაგალითად კალციუმის კარბონატის დასაშლელად ის კარგად უნდა გაცხელდეს
  კალციუმის კარბონატი   კალციუმის ოქსიდი + ნახშირორჟანგი
• ფოტოსინთეზი, შთანთქავს სინათლის ენერგიას
• ზოგიერთი მარილის წყალში გახსნა

შექცევადი რეაქციები

თუ ერთი მიმართულებით რეაქცია ეგზოთერმულია, საწინააღმდეგო მიმართულებით ის ენდოთერმული იქნება.

ორივე შემთხვევაში რაოდენობრივად ენერგიის ცვლილება ერთნაირია.

ჰიდრატირებული სპილენძის სულფატი   [+ სითბო]      უწყლო სპილენძის სულფატი +   წყალი  

პირდაპირ რეაქციას სჭირდება გაცხელება. ის იღებს ენერგიას, ამიტომ ენდოთერმულია.

შებრუნებული რეაქცია ეგზოთერმულია და გამოჰყოფს სითბოს.

ენერგეტიკული დიაგრამები

ბმის გასახლეჩად საჭიროა ენერგიის მიწოდება.

.ბმის წარმოქმნის დროს ენერგია გამოიყოფა.

ეგზოთერმულ რეაქციებში ენერგია გამოიყოფა იმიტომ, რომ ენერგია გამონთავისუფლებული ახალი ბმების წარმოქმნის დროს აღემატება არსებული ბმების გახლეჩვისთვის საჭირო ენერგიას.

ენდოთერმულ რეაქციაში არსებული ბმების გახლეჩვაზე საჭირო ენერგია მეტია ახალი ბმების წარმოქმნის დროს გამოყოფილ ენერგიაზე.

ენერგიის ეს ცვლილებები შეიძლება გამოისახოს ენერგეტიკულ დიაგრამაზე.

ენერგიის ცვლილების გამოთვლა შესაძლებელია მორეაგირე ნივთიერებების და პროდუქტების ენერგიების შედარებით.

ბმის ენერგიის გამოთვლა

ენერგიის ცვლილების გამოთვლის მეორე მეთოდში გამოყენებულია ბმის ენერგიის ცნობილი მნიშვნელობები.

ყველა ბმას აქვს განსაზღვრული ბმის ენერგია, მიუხედავად იმისა თუ რომელ ნაერთში გვხვდება ის.

ქვემოთ მოცემულია წყალბადის ჰაერში წვის რეაქცია. :

2H₂ +  O₂    2H₂O

ეს რეაქცია შეიძლება მასში მონაწილე ქიმიური ნივთიერებების სტრუქტურული ფორმულების გამოყენებით დაიწეროს:

2 (H-H)  +  O=O   2 (H-O-H)

მონაწილე ბმების ენერგიებია:

რეაქცია რომ დაიწყოს წყალბადის და ჟანგბადის ატომებს შორის ბმები უნდა გაწყდეს.

ბმების გახლეჩვაზე საჭირო ენერგია:

უნდა გაიხლიჩოს ბმები ორ მოლეკულა წყალბადში და ერთ მოლეკულა ჟანგბადში.

                    2     x      H-H     =    2    x    436
                                              = 872 კჯ

                                   O=O    = 498 კჯ

       სულ გახლეჩვაზე დახარჯული ენერგია   = 872   +   498
                                              =1370 კჯ

ბმების წარმოქმნის დროს გამოყოფილი ენერგია :

თითოეულ წყლის მოლეკულაში ორი O-H ბმაა.

წარმოიქმნება წყლის ორი მოლეკულა, შესაბამისად სულ წარმოიქმნება ოთხი O-H ბმა.

               4     x     464           = 1856 კჯ

გამოყოფილი ენერგია აღემატება შთანთქმულ ენერგიას, ამრიგად, რეაქცია ეგზოთერმულია.

ამ რეაქციისთვის გამოყოფილი ენერგია უდრის 1856 – 1370 = 486 კჯ.

აქტივაციის ენერგია

ბევრ რეაქციას დაწყებისთვის სჭირდება განსაზღვრული ენერგია.

მინიმალურ ენერგიას, რომელიც საჭიროა იმისათვის, რომ მორეაგირე ნივთიერებები რეაქციაში შევიდეს, აქტივაციის ენერგია ეწოდება. ის ხშირად ნაჩვენებია ენერგეტიკულ დიაგრამაზე.

აქტივაციის ენერგიის სიდიდე არ ახდენს გავლენას ენერგიის ცვლილებაზე რეაქციაში და გამოთვლებში გათვალისწინებული არ არის. 

როცა რეაქციაში კატალიზატორი გამოიყენება, რეაქცია მიმდინარეობს უფრო სწრაფად, რადგან კატალიზატორი ამცირებს აქტივაციის ენერგიას და შესაბამისად მეტი შეჯახება მთავრდება წარმატებით.

გრაფიკზე მოცემულია ენერგიის ცვლილება იმავე ქიმიური რეაქციისთვის.

კატალიზატორის გამოყენების შემთხვევაში აქტივაციის ენერგია ნაკლებია, მაგრამ ენერგიის საბოლოო ცვლილება იგივეა. ამ მაგალითში გამოყოფილი ენერგია უდრის 20 კჯ-ს.